Moto gume
Šta svaki vozač motocikla treba da zna o moto gumama?
Na ovo pitanje teško je pronaći pravi odgovor na internetu na srpskom jeziku. Pokušaćemo da to uradimo u nekoliko članaka koji govore o osnovnim pojmovima:
- Konstrukcije moto guma
- Označavanje moto guma
- Vrste moto guma itd.
Konstrukcije moto guma
U zavisnosti od konstrukcije moto gume se mogu svrstati u tri osnovne grupe:
- Dijagonalne (cross-ply ili bias ply tyres)
- Dijagonalne opojasane (bias belted)
- Radijalne (radial, radial-ply tyres)
Osnovnu strukturu svake pneumatske gume čini telo gume ili karkasa koja gumi daje čvrstoću i elastičnost. Dizajn i konstrukcija karkase u velikoj meri određuje karakteristike gume. Karkasa se sastoji iz više slojeva tkanine (platana) koja je izrađena od raznih vrsta vlakana (korda). Kord može biti izrađen od poliestera, čelika ili drugih tekstilnih materijala. Geometrijski raspored slojeva korda, posebno pravci motanja niti korda, igraju značajnu ulogu u ponašanju gume. Kada kord ima mali ugao u odnosu na centralnu obimnu liniju (crown angle), guma će biti stabilnija na većim brzinama i dobro će se ponašati u krivinama, ali vožnja neće biti udobna. S druge strane, ako su niti korda namotane pod pravim uglom u odnosu na centralnu liniju gazećeg sloja, vožnja će biti udobnija.
Dijagonalne moto gume
Dijagonalne gume su konstruisane tako da se niti korda u karkasi, pružaju pod uglom u odnosu na centralnu obimnu liniju gazeće površine, od jedne do druge stope gume, i međusobno se ukrštaju u susednim slojevima. Ugao ispod gazećeg sloja, “crown” ugao, se spušta do oko 36 stepeni, u predelu bočnog zida ugao je 45 stepeni, a na petama gume ostaje 60 stepeni. Mali crown ugao daje čvrstinu i podržava gazeći sloj, a veliki ugao u zoni bočnog zida utiče na udobnost vožnje. Dijagonalne moto gume se najčešće rade sa 2 ili 4 platna.
Trakcija, osobina koja je vrlo važna za vožnju motocikla, zavisi od krutosi gume, a veći broj platana povećava njenu krutost. To pogoduje za off road vožnju, duge vožnju i veća opterećenja. Dijagonalne gume sa četiri platna su, na primer, vrlo dobar izbor za kruzere jer su teži, a putnici i prtljag im dodatno povećavaju težinu.
Dijagonalne gume postoje od samog pronalaska pneumatske gume i prethodile su radijalnim koje su danas najčešće na motociklima. I danas mnogi motocikli izlaze iz fabrike s dijagonalnim gumama kao originalnom opremom. Razlog što su se tako dugo zadržale u upotrebi je njihova jednostavna struktura i otpornost na udare što se posebno odnosi na vožnju van puta (off road). Bočni zidovi dijagonalnih guma su načinjeni od iste smese kao i gazeći sloj što znači da su mnogo otpornije na bočne proboje.
Svi elementi dijagonalne gume se savijaju kako se guma okreće, što dovodi do većeg zagrevanje, a poznato je da je toplota najveći neprijatelj guma. Bolja trakcija i zagrevanje gume takođe utiču na povećano habanje gazećeg sloja. Pored toga, veliki broj platana znači da guma mora biti teža što vodi daljem zagrevanju gume.
Dijagonalne gume su konstruisane za maksimalne brzine do 240 km/h.
Tipična oznaka jedne dijagonalne gume izgleda ovako:
4.00 - 18 M/C 64H
Dijagonalne opojasane moto gume
Dijagonalne opojasane gume su prethodile radijalnim i po konstrukciji su vrlo slične dijagonalnim. Konstrukcija karkase je dodatno ojačana u zoni gazećeg dela sa dva ili više pojaseva, koji se pod određenim uglom međusobno ukrštaju. Razlika između karkase i pojaseva se ispoljava zbog različitih ciljeva koji se žele postići i materijala koji se koriste u njihovoj proizvodnji. Pojasevi su obično izrađeni od sintetičkih vlakana ili čelika i njihov zadatak je da smanje dinamičke deformacije koje nastaju usled dejstva centrifugalne sile pri velikim brzinama. Karkasa, s druge strane, gumi daje krutost, oblik i kapacitet nosivosti tereta. Karkasa i pojasevi se rade od različitih kombinacija materijala kao što su sintetička vlakna, najlon, poliester, fiberglas i čelik.
Prednost ove konstrukcije u odnosu na običnu dijagonalnu je što pojasevi ojačavaju krutost gume i utiču na smanjenje otpora kotrljanja. Pored toga, vožnja je udobnija u odnosu na obične dijagonalne gume.
Primer oznake dijagonalne opojasane gume:
150/70 B 17 M/C 69Q
Radijalne moto gume
Kod radijalnih guma niti korda u karkasi se pružaju radijalno između dve stope gume bez ukrštanja pod uglom od oko 90° u odnosu na centralnu obimnu liniju u pravcu kretanja. Ispod gazećeg sloja su opojasane sa dva ili više pojaseva koji se ukrštaju pod određenim uglom 0 - 25°.
Radijalne gume su lakše, trajnije, imaju bolje prianjanje, i pružaju manji otpor kotrljanju. Manja debljina bočnog zida radijalnih u odnosu na dijagonalne gume znači i manje zagrevanje gume, manji rizik od oštećenja i povećanje krutosti gume pri velikim brzinama. Zbog boljih performansi ubzanja, kočenja i skretanja radijalne gume su najbolji izbor za vozače snažnih, brzih motocikala. Što su brzine veće njihove prednosti više dolaze do izražaja. Prednosti radijalnih guma čine ih danas najpopularnijim moto gumama.
Pojasevi radijalnih guma mogu biti izrađena od različitih materijala kao što su sintetička vlakna, najlon, fiberglas i čelik (radijalne gume opojasane čeličnim pojasom) koji daju gumi veću čvrstinu u zoni gazećeg sloja i fleksibilnost u zoni bočnih zidova.
Kod radijalnih guma opojasanih čeličnim pojasom (steel belted radial tyre), funkcija čeličnog korda je da ojača strukturu gume koja se okreće velikom brzinom što smanjuje pomeranje gazećeg sloja gume u kretanju i “rast” gume do koga dolazi s porastom brzine.
Primer oznake radijalne moto gume:
190/50 ZR 17 M/C (73W)
Pročitajte i